700 YILLIK TÜRK KÖYÜ CUMALIKIZIK

Hüseyin Akarçeşme

huseyin@sadabadhaber.com

Bir türlü kısmet olmamıştı bu tarih ve medeniyet kokan, güzel köyü yakından görmek. Yurtdışını gezdik, gördük. İmkan varken kendi coğrafyamızın dışını gezelim öncelikle dedik. Yurtiçini nasıl olsa gezeriz mantığı ile hareket ettim ben de. Birçok gezginin düşündüğü gibi. 111 ülke gezdim diye bir nevi övünenlerden olmuştum. Son Covid 19 salgını yurtdışına çıkışımızı hepimizin bildiği gibi sınırlandırdı. Bizleri bir nevi yurt içini gezmeyi tamamlama vakti geldi durumuna getirdi. Ben de ülkemiz içindeki görmediğim harika yerlere gittim bu dönemde. Bunlardan bir tanesi de Cumalıkızık oldu. Korona Virüs musibeti bu konuda ateşleyici oldu adeta.

Bursa,Yıldırım ilçesi sınırları içinde yer alıyor Cumalıkızık. İstanbul’a çok uzak değil. Edirne ile aynı mesafede.( karayolu ile) Otomobil ile günü birlik olarak rahat, rahat ziyaret etmek mümkün . Emrah’ın oynadığı Kınalı Kar isimli film ile ününe ün katmış. Bütün Türkiye ve dünyada daha iyi tanınmasını sağlamış bu film.

Cumalıkızık: Unesco dünya mirası listesinde bulunuyor bu harika Osmanlı köyü. Kuruluş tarihi 1300 lü yıllara denk geliyor. Osmanlı’da erken dönem sivil mimari örnekleri barındırıyor. Muhteşem evleri, Arnavut kaldırımı sokakları görmeye değer. Sokakların altında kanalizasyon sistemi dahi yapılmış o yıllarda bile. Uludağ’ın eteklerine ve çevresine kurulan 7 kızık köyünden sadece bir tanesi Cumalıkızık. Bu köyleri tanımlarken hepsinde de kızık kelimesi kullanılmış. Cumalıkızık-Hamamlıkızık-Derekızık-Fidyekızık-Değirmenlikızık. Bu köylerden sadece Cumalıkızık günümüze kadar korunabilmiş. Bana göre bu bile büyük başarı bizim için. (Bu arada Kızıkların 24 Oğuz boyundan bir tanesi olduğunu da öğrenmiş olduk.) Köyde 250 civarında tarihi ev bulunuyor. Ancak bu evlerin yarısı kadarı orijinal dokusunu koruyarak kalmış.

Köy hakkında kuşaktan kuşağa aktarılan çeşitli efsaneler var . Anadolu’da Tokat civarında yaşayan ve Oğuz boylarından birisi olan Kızık Türkleri, Karakeçili aşiretinin bulunduğu bölgelere göç ederler. Ertuğrul Gazi’den yerleşim için yurt isterler. Ancak Karakeçili aşireti, Kızıkların bu talebine olumlu yaklaşmaz. Bunun üzerine Ertuğrul Gazi iki taraf arasında düşmanlıklar oluşmaması için Uludağ’ın eteklerindeki bölgeden yer gösterir. (Bu bölgenin o zamanki adı Keşiş dağıdır.) Devamında da dostluğu pekiştirmek için Kızık boyu beyinin yedi oğlunu, Karakeçili aşiretinden yedi güzel kız ile evlendirir. Bu kızık köyleri arasında bulunan Cumalıkızık köyü isminin nereden geldiği de şöyle izah ediliyor. Çevredeki Kızık köylerinde yaşayan ahalinin Cuma namazı için toplandıkları en müsait köy olması nedeniyle bu isim verilir. Bu isimle de zamanımıza kadar anılır olmuş.  Birçok doğal güzellikleri, şahane mimarisi, mükemmel tarihine ilaveten bu şirin köy efsanelere de konu olmuş. İlginçliklere sahne olmuş durumda.

CİN ARALIĞI: Cin aralığı isminde bir geçit var bu köyde. Dünyanın en dar sokağı olarak da anılıyor. Efsaneye göre Kurtuluş savaşı yıllarında köyü basan yunan askerleri tüm köylüleri camiye hapseder. Sonrada Camiyi ateşe vermeyi planlarlar. Bu arada köylüler bir fırsatını bulup camiden kaçarlar. Köylülerin kaçıp girdiği ufak bir aralık vardır. Bu yer bir insanın ancak yan, yan şekilde girebileceği konumdadır. Girişinden bakıldığında çıkmaz bir aralık gibi görünmektedir. Köylüler bu aralığı kullanarak izlerini kaybettirirler. Sonrasında da yakında bulunan Türk askerlerinin tepedeki karargahına ulaşırlar. Bu arada peşlerinden gelen Yunan askerleri sokağın girişine geldiklerinde gözlerine inanamazlar. Bu insanların buradan kaçmış olmasının imkansız olduğunu düşünürler. Bu da olsa, olsa Cin işidir. Cinler yardım etmiştir, Cinlerin işidir bu ancak demişler. İşte o günden bugüne oranın adı CİN ARALIĞI olarak hafızalara kazınmış.

SAL DEDE TÜRBESİ: Saldede ismiyle anılan Allah dostu bir zatı muhterem yaşamış bu köyde. Yöre insanı yüzyıllarca burada adak kurbanları kesmiş. Köyde ayrıca Ali Dede ismiyle anılan bir diğer adak yeri de var.   02.11.2020

Hüseyin AKARÇEŞME

İTO MECLİS ÜYESİ

AKARÇEŞME KÖMÜRCÜLÜK